Archipelag Wysp Maltańskich jest miejscem o bogatej historii i głęboko zakorzenionych tradycjach, zwłaszcza w kontekście świąt wielkanocnych. Święto Zmartwychwstania na Malcie stanowi okazję do obchodzenia wielu tradycyjnych nabożeństw, procesji i obrzędów, które przekazywane są z pokolenia na pokolenie. 

KALENDARIUM WYDARZEŃ – WIELKANOC 2024

Wielkanoc na Malcie pozostaje dla wyspiarzy nie tylko tradycyjnym świętem, lecz także kolejnym powodem, dla którego turyści z całego świata odwiedzają w tym czasie archipelag. Wieść o tym, że Maltańczycy obchodzą Wielkanoc pompatycznie rozniosła się daleko, dlatego też na wszystkich zaplanowanych uroczystościach należy się spodziewać niewyobrażalnych tłumów.

Nabożeństwa wielkanocne cechują się wielką powagą i pod tym względem przypominają charakterem polskie obchody Wielkanocy. Jak powszechnie wiadomo Malta słynie z radosnych i hucznych fest parafialnych, których rozmach wprawia turystów w zdumienie. W czasie Wielkanocy nie ma miejsca na żarty. Maltańczycy traktują to święto śmiertelnie poważnie, choć nie brakuje i takich, którzy twierdzą, że jest to na pokaz. 

W Niedzielę Palmową bieżącego roku odbyło się w miejscowości Marsa na Malcie plenerowe Misterium Męki Pańskiej, które wywołało gorącą dyskusję. Maltańczycy podzielili się na dwa obozy, w których jedni byli pod wrażeniem autentyczności rekonstrukcji. Drudzy zaś oskarżyli organizatorów o ekstremizm religijny. Wolontariusz wcielający się w Chrystusa uspokoił wszystkich, że kolejnego dnia wstał sam z łóżka i nie ma pretensji do biczującego go kolegi. Zaznaczył też, że wraz z grupą są dumni, ze ich korowód zyskał wielkie uznanie i zasięg, a krytykom zarzuca, że najzwyczajniej nie wiedzą na czym polega rekonstrukcja. Szum w Sieci wywołało poniższe nagranie:

Video stanowi świetny przedsmak tego, co zaplanowano na czas Wielkiego Tygodnia. Podpowiemy Wam Drodzy Czytelnicy, gdzie na Malcie i Gozo odbędą się najbardziej spektakularne procesje i wydarzenia. Tłumy wiernych będą się przeciskać przez uliczki miast i wsi z figurami świętych. W wielu spektaklach ulicznych zostaną odtworzone dzieje ludzkości od najdawniejszych czasów po dziś dzień.

Przygotujcie się dobrze na ten czas i nie przegapcie najciekawszych wydarzeń. Niestety nie da się być wszędzie, ale z pewnością dzięki naszej ściągawce nie umkną Wam najwznioślejsze procesje i przepiękne okolicznościowe spektakle.

Na co dzień mieszkamy na Gozo, więc w pierwszej kolejności bierzemy na tapet kalendarium wielkanocne przygotowane dla wyspy Gozo. Broszurka jest dostępna online TUTAJ, natomiast turysta może mieć kłopot z wyselekcjonowaniem najistotniejszych wydarzeń spośród informacji o licznych wystawach, koncertach orkiestr wiejskich, uroczystych pokazach fajerwerków, inauguracjach instalacji ze świec i lampek, zabaw wielkanocnych dla dzieci, etc. Naszym zdaniem na uwagę zasługuje kilka pozycji.

Wielki Czwartek – Pielgrzymka do 7 kościołów

Zgodnie z dawną tradycją w starożytnym Rzymie pielgrzymi odwiedzali siedem bazylik w ramach pokuty. Maltańczycy odbywają Siedem Wizyt (Seba’ visti) do kościołów i kaplic, które są wtedy otwarte do późnej nocy. Po nabożeństwach wieczornych lokalsi odwiedzają siedem kościołów, gdzie modlą się przy grobie Chrystusa i zostawiają świece. Zdecydowana większość kościołów i kaplic gozytańskich będzie tego dnia otwarta do późna, aby wszyscy wierni mogli odwiedzić wymaganą liczbę świątyń. Kto nie zdąży w Wielki Czwartek, może kontynuować wizyty kolejnego dnia rano.

Wielki Piątek – Procesje na wyspie Gozo

W Wielkanoc 2024 na wyspie Gozo odbędą się procesje w poniższych parafiach:
San Lawrenz – 15:00
St George’s Basilica – 17:30
Nadur – 18:00
Xagħra – 18:00
Żebbuġ – 18:00

Wiemy, że sporo Polaków będzie w tym czasie na Gozo i może mieć dylemat – którą procesję wybrać? Rekomendujemy stolicę Gozo i procesję w Bazylice św. Jerzego. 

Wielka Niedziela – Procesje na wyspie Gozo

Wybór na niedzielę jest dużo większy. Tego dnia można znów wyruszyć do stolicy lub wybrać mniejszą procesję w parafii w pobliżu swojego miejsca noclegu.

Fontana – 11:00
Għarb – 18:00
Kerċem – 18:45
Nadur – 09:15
Rabat – Katedra- 10:45
Rabat – Bazylika San Ġorġ – 08:45
Qala – 11:00
Xagħra – 18:00
Xewkija – 09:30
Żebbuġ – 17:00

Procesje i nabożeństwa to nie wszystko. Pozostając ciągle na terytorium wyspy Gozo polecamy kilka dodatkowych wydarzeń i wystaw. 

W Wielki Piątek wieczorem około 21:00 warto wybrać się na główny plac kościelny przy kościele parafialnym w Nadur na festiwal świateł Fjakkolata. Podobne odbędą się również w kilku mniejszych wsiach. Szczegóły można znaleźć w podlinkowanej wyżej broszurze.

Z kolei w Wielką Niedzielę w ogrodach VILLA RUNDLE w Victorii w godzinach od 10:00 do 17:00 rodziny z dziećmi będą uczestniczyć w wielkanocnych zabawach dla dzieci. Ogrody zostaną kolorowo przystrojone, aby radosna atmosfera udzielała się wszystkim, którzy pojawią się na miejscu. Nie zabraknie gier i zabaw wielkanocnych, łakoci, królików i czekoladowych jajeczek, konkursów z nagrodami i głośnej muzyki!

Wracając do kalendarium wielkanocnego na głównej wyspie – Malcie – w zasadzie nie istnieje żadna broszurka pod tytułem Easter in Malta, więc przygotowanie listy procesji wymagało stosownego researchu lub jak kto woli, kwerendy.

Zainteresowanych czynnym udziałem w przeżywaniu Świąt kierujemy na stronę www.www.quddies.com.mt, gdzie można znaleźć aktualne informacje o nabożeństwach i procesjach wielkanocnych na Malcie. Po kliknięciu w wybrany kościół otrzymujemy dostęp do terminarza wszystkich zaplanowanych mszy na każdy dzień. 

Msza Wielkanocna na Malcie w j. polskim

Pytacie nas również o msze w j. polskim. Duszpasterstwo Polaków na Malcie planuje święcenie pokarmów w Wielką Sobotę oraz Mszę w Niedzielę Wielkanocną:

Święcenie Pokarmów – 30/03/24, Wielka Sobota ,11:00, Sarria Church, Floriana.
Msza Wielkanocna – 31/03/2024, Wielka Niedziela, 9:30, Sarria Church, Floriana.

Przygotowaliśmy dla Was także listę polecanych procesji na Wielki Piątek i Niedzielę Wielkanocną.

Wielki Czwartek na Malcie

W Wielki Czwartek w konkatedrze św. Jana Chrzciciela w Valletcie odbywa się msza, podczas której błogosławiony jest olej używany później podczas sakramentów. W wielu kościołach przygotowuje się groby pańskie a wnętrza dekoruje się czarnym adamaszkiem. We wszystkich kościołach praktykuje się tradycyjne obmycie stóp. Wieczorem odprawiana jest msza święta na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy i ustanowienia sakramentu eucharystii. 

W wielu parafiach odbywają się inscenizacje Ostatniej Wieczerzy z symbolicznym myciem nóg, po którym przedstawiciel Apostołów otrzymuje słodki chlebek w kształcie pierścienia – zwany Chlebem Apostołów. Chlebek symbolizuje życie wieczne i chrześcijaństwo. Zgodnie z tradycją ma chlebie w kształcie pierścienia powinno się znaleźć 12 migdałów odpowiadających liczbie apostołów. Często bywa posypany sezamem lub słodkim anyżkiem. Jada się go z dowolnymi dodatkami zarówno na słono, jak i na słodko. W dzisiejszych czasach można go kupić w sklepach na długo przed świętami, podobnie jak inne wielkanocne przysmaki.

Wspomnieliśmy już o tradycji siedmiu wizyt. Na Malcie również możecie poczuć się jak lokalsi i rozpocząć prywatną pielgrzymkę do siedmiu ołtarzy. Naturalnie, wszystkie kościoły i kaplice kultywujące tę tradycję są bogato wystrojone i ozdobione świeżymi kwiatami. Na grobach i ołtarzach przeważają białe kwiaty i gulbiena – ozdobna roślina zdobiąca dekoracje bożonarodzeniowe i wielkanocne. Z uwagi na to, że rośnie w ciemności symbolizuje powstanie Chrystusa z ciemności. 

Procesja w Siggiewi

Również w Wielki Czwartek odbywa się w Siggiewi na Malcie procesja zwana Girgenti Torchlit Procession. Wspomniana procesja idzie w świetle pochodni od Siggiewi do wzgórza Girgenti, aż do Krzyża Laferla. Strome wzgórze prowadzące do Krzyża jest podczas tej uroczystości oświetlone pochodniami i blaskiem świec, tworząc ścieżkę rozpoczynającą się od posągów Jezusa symbolizujących jego ostatnie godziny przed ukrzyżowaniem. Pielgrzymka odbywa się w duchu uwielbienia i ciszy, a niektórzy pobożni katolicy decydują się chodzić po stromym wzgórzu boso.

Na stronie internetowej quddies znajduje się informacja o nabożeństwie wielkoczwartkowym rozpoczynającym się 19:00, więc można przypuszczać, że o tej porze wierni zaczną się zbierać, ale jeśli planujecie się wybrać – warto zadzwonić do parafii (+356 21460827) i upewnić się czy procesja się odbędzie i o której.

Zauważyliśmy, że kilka dużych wydarzeń, które odbywały się corocznie, nie będzie kontynuowanych w tym roku, co jest dziwne, ponieważ te religijne inscenizacje przyciągały tłumy lokalsów. Musi być ku temu jakiś powód, którego nie znamy.

Wielki Piątek – Procesje na Malcie

Prezentujemy listę wybranych procesji, natomiast jeśli mielibyśmy wybrać tylko pięć, byłyby to te z gwiazdką. Najwięcej wolontariuszy (ponad 800) bierze udział w procesji w Żebbuġ. Tę procesję rekomendujemy jako najbardziej godną uwagi, choć zapewne dla lokalsów najpiękniejsza jest procesja odbywająca się w rodzimej parafii.

Birgu – 19:00*
Bormla – 17:30
Isla – 17:30
Mosta – 17:30*
Qormi – 17:30*
Rabat – 17:30
Valletta – 18:00
Żebbuġ – 17:30*
Żejtun – 17:00*

Wielki Piątek to dzień głębokiej żałoby, smutku i ciszy. Na znak żałoby flagi opuszczane są do połowy masztu a głośne bicie dzwonów zastępuje brzmienie tradycyjnego instrumentu – drewnianego gongu – zwanego ċuqlajta, Niektóre parafie mogą się pochwalić bardzo starymi okazami. Najpopularniejsze ċuqlajti można zobaczyć i usłyszeć w Żejtun, Żebbuġ, Gudja, Balzan, Birkirkara i Qormi. Często są zamontowane przy dzwonnicy i używane tylko raz w roku.

Wielka Niedziela – Procesje na Malcie

Poniżej alfabetyczna lista wybranych procesji Chrystusa Zmartwychwstałego zaplanowanych na Wielką Niedzielę. Bardzo ciekawa procesja odbywa się w Birgu, gdzie parafianie będą biegać ulicami z figurą Chrystusa Zmartwychwstałego.

Birgu – 10:00*
Bormla – 09:00
Gzira – 09:45
Isla – 09:00
Rabat – 10:00
Valletta – Jesuits Church – 18:15
Zejtun – 10:00

Wesołych Świąt!

Do zobaczenia na wycieczkach wielkanocnych!